Het Tapijt van Bayeux komt volgend jaar naar Engeland. Beter gezegd, het zeventig meter lange wandkleed keert terug naar Engeland. Volgens historici is het ellenlange halve meter hoge wandkleed immers gemaakt in Engeland, waarschijnlijk in Canterbury. Vanaf medio volgend jaar is het gedurende ruim een jaar te zien in het British Museum.
Het enthousiasme van de Britten over de uitleen, waarover jaren is onderhandeld, heeft iets merkwaardigs. Het wandkleed toont immers de geschiedenis rondom de Slag van Hastings, de oorlog waar de Engelsen werden verslagen door de Normandiërs onder leiding van Willem de Veroveraar.
De meeste landen proberen militaire nederlagen snel te vergeten, maar op de een of andere manier kunnen de Engelsen geen genoeg krijgen van de avonturen van Willem en zijn Franse kameraden. In het zeer humoristische geschiedenisboekje ‘1066 and all that’ wordt de Normandische invasie als ‘een goed ding’ beschouwd. ‘Sinds deze tijd stopten de veroveringen van Engeland, waardoor het in staat werd een topland te worden’, aldus de auteurs W. Sellar en R. Yeatman.
Het wandkleed werd door Odo, de bisschop van Bayeux besteld ter gelegenheid van de opening van de plaatselijke kathedraal in 1077. Hij liet het waarschijnlijk in Engeland maken, iets wat eeuwenlang als merkwaardig werd beschouwd. Waarom zou je de verbeelding van een triomftocht, Odo was de broer van Willem de Veroveraar, door inwoners van het verslagen land laten maken.
Er zijn enige redenen om aan te nemen dat dit toch is gebeurd. In de Latijnse tekst die het verhaal richting de Slag van Hastings verteld, komen met regelmaat Engelse interpretaties van het Latijn voor. Bovendien wordt de Engelse koning Harold, die wordt vermoord tijdens de slag, op een opmerkelijke vriendelijke manier afgebeeld in het verhaal. Zelfs zijn dood wordt als heroïsch beschouwd. Een lafaard – Lees: ‘een Fransman’, zou immers op de vlucht zijn geslagen.
Zoiets kunnen alleen Engelsen verzinnen, is het oordeel van historici. Michael Lewis, een van de experts van het Tapijt bij het British Museum, gaat nog een stap verder. Hij denkt dat Odo de Engelsen bewust gunstig liet afbeelden, om er daarmee voor te zorgen dat ze niet in opstand zouden komen tegen zijn broer, die inmiddels tot Koning van Engeland was gekroond.
Het doet mij denken aan het gevecht van The Black Knight met koning Artur in Monty Python and the Holy Grail. ‘Slechts een vleeswond’, zegt de ridder nadat zijn armen zijn afgeslagen. Als hij ook geen benen meer heeft verwijt hij Arthur een slappeling te zijn door ‘op de vlucht te slaan’. Het is alsof de Python-heren zich in deze scene hebben laten inspireren door het Tapijt van Bayeux.
Ik zag het wandkleed door de jaren twee keer eerder bij bezoeken aan Bayeux en zal het volgend jaar zeker opnieuw bezoeken. Voor een deel om me te verbazen over de Engelsen die bewonderend langs een van de meest in het oog springende nederlagen uit de geschiedenis van hun land lopen.